Rodzaje druku i techniki drukowania – najważniejsze metody drukarskie

Druk wciąż jest najpopularniejszym sposobem utrwalania i przekazywania informacji. Pomimo postępującej cyfryzacji to tradycyjne medium ma wiele zalet, których przynajmniej na ten moment po prostu nie da się zastąpić. Na przestrzeni lat znacząco zmieniały się standardy, metody i techniki drukowania. Choć na pierwszym planie stoi dziś druk cyfrowy, to nie jest on jedynym typem wydruku, który może zaproponować dobra drukarnia. Zobacz, jakie są rodzaje druku i czym się charakteryzują!

 

Spis treści:

• Technika druku płaskiego
• Technika druku wypukłego
• Techniki druku wklęsłego
• Druk offsetowy
• Druk cyfrowy
• Sitodruk
• Co warto zapamiętać o technikach druku?

 

Technika druku płaskiego

Wbrew pozorom to nie w Europie, lecz w XI-wiecznych Chinach opracowano pierwsze ruchome, gliniane czcionki służące do druku. Metalowe czcionki, znacznie przyspieszające cały proces, powstały na Starym Kontynencie w XV wieku, a ich autorstwo przypisuje się Janowi Gutenbergowi i Laurensowi Costerowi.

Przez wieki techniki drukowania przeszły bardzo zawiłą drogę ewolucji. Jedną z najstarszych metod druku klasycznego jest technika druku płaskiego. Wyróżnia się brakiem wyżłobień, co zawdzięcza się całkowicie płaskiej powierzchni formy drukowej. Elementy drukujące i niedrukujące umiejscowione są na tym samym poziomie.

Najstarszą techniką zaliczaną do tego rodzaju druku jest litografia, polegająca na powieleniu obrazu na kamieniu litograficznym. Podobnie jak światłodruk, jest to metoda bezpośrednia. Dziś taka technika druku płaskiego wykorzystywana jest w grafice warsztatowej w celach artystycznych. Z wykorzystaniem tej techniki tworzy się też artykuły wyjątkowego przeznaczenia, np. certyfikaty i dyplomy.

Drugim wariantem druku płaskiego jest metoda pośrednia, czyli tzw. offset. W technice tej obraz drukowy przenoszony jest z formy drukowej przy udziale elementu pośredniczącego. Podłoże drukowe zapełnia się na skutek przeniesienia treści z tego komponentu. Szczegółowo druk offsetowy analizujemy w dalszej części artykułu.

 

Technika druku wypukłego

Druk wypukły to najstarsza technika, która polega na naniesieniu farby drukarskiej na częściach wypukłych matrycy, które odbijają obraz na materiale. W zależności od rodzaju zastosowanej formy drukarskiej i jej materiału wyróżnia się takie techniki jak drzeworyt, linoryt, gipsoryt i metaloryt. Wszystkie są wciąż stosowane są w artystycznej grafice warsztatowej.

Jedną z nowszych odmian jest fleksografia, która wykorzystuje matryce elastyczne stworzone z fotopolimerów. To najczęściej stosowana obecnie technika druku wypukłego w drukarstwie przemysłowym. Umożliwia ona odbicie obrazów na zróżnicowanych i nieoczywistych materiałach, różniących się formą i fakturą. Dzięki elastyczności matryc metoda fleksograficzna daje możliwość drukowania bezpośrednio na folii i plastycznych tworzywach sztucznych.

 

Techniki druku wklęsłego

W zakresie wykorzystywanego mechanizmu matryc techniki druku wklęsłego są odwrotnością metody drukowania wypukłego. Nazwa tej techniki wynika z faktu, że w procesie druku farba wypełnia wklęsłości odzwierciedlonego w matrycy obrazu. Jest to możliwe dzięki ułożeniu miejsc drukujących poniżej miejsc niedrukujących. W rezultacie farba początkowo pokrywa całą formę, następnie jest zbierana, a ta, która pozostanie w zagłębieniach, przenoszona jest na podłoże drukowe.

Podobnie jak inne, starsze rodzaje druku, technika wklęsła także stosowana jest w grafice artystycznej. W tej kategorii wyróżnia się między innymi akwafortę, akwatintę, heliograwiurę i staloryt. W druku przemysłowym swego czasu popularną odmianą była rotograwiura wykorzystywana do druku czasopism o dużych nakładach. Obecnie wciąż można spotkać się z zastosowaniem tampondruku do tworzenia oznaczeń reklamowych i informacyjnych.

 

Druk offsetowy

Offset to nowoczesny rodzaj druku płaskiego, który wciąż jest wykorzystywany w drukarstwie przemysłowym na dużą skalę. Metoda ta posługuje się elementem pośrednim - pokrytym gumą offsetową cylindrem, za pomocą którego obraz jest przenoszony z płaskiej matrycy na papier. W przypadku druku kolorowego używa się dodatkowych trzech cylindrów poza standardowym czarnym - cyjanu, magenty i żółtego, które razem tworzą paletę CMYK. Ze względu na udział elementu pośredniego w całym procesie druk offsetowy często nazywany jest także drukiem pośrednim.

W pierwszych fazach rozwoju offsetowa technologia druku wymagała wykorzystywania dodatkowych substancji chemicznych i olejów. Bardzo istotne było dopasowanie gumy offsetowej do używanego podłoża. Dziś nowoczesny druk offsetowy bazuje na zautomatyzowanych rozwiązaniach technologicznych. Matryce drukarskie tworzone są poprzez technikę CTP (ang. Computer to plate). Formy drukarskie mogą być nadrzędne lub zamontowane bezpośrednio na cylindrach.

Na przestrzeni lat zmianie nie uległ jednak wymóg odpowiedniego przygotowania matryc. Inaczej mówiąc, offsetowa maszyna drukarska nie jest w stanie wydrukować dwóch zupełnie różnych projektów bez gruntownej ingerencji człowieka, który musi dostosować typ matrycy. Druk ten charakteryzuje się wysoką jakością i jest bardzo ekonomiczny, jeżeli zleca się przygotowanie dużych nakładów. W przypadku małej liczby odbitek koszty, w skład których wchodzi także dostosowanie matryc, mogą być zbyt duże.

Warto przeczytać: CMYK i RGB dla początkujących grafików

 

Druk cyfrowy

Cyfrowa technika druku umożliwia bardzo szybką realizację nakładu za sprawą krótkiej fazy przedprodukcyjnej. Charakteryzuje się bardzo wysoką jakością, a parametry obrazu mogą być na wielu polach modyfikowane cyfrowo. Druk cyfrowy wyróżnia się także najwyższym poziomem kontroli technika i jego wpływu na to, jak będzie wyglądał rezultat pracy. Najpowszechniej wykorzystuje się tę technikę do druku materiałów reklamowych, broszur informacyjnych, etykiet, wizytówek, ulotek i nie tylko.

Druk cyfrowy może być też odpowiedni do wielu innych zastosowań. Ze względu na nieco wyższe koszty w porównaniu z technologią offsetową rekomendowany jest głównie do mniejszych nakładów. Jednak wszelkiego rodzaju czasopisma artystyczne, fotografie czy reprodukcje cyfrowe właśnie ze względu na jakość druku będą drukowane tą techniką.

Znacznie więcej informacji o technologii druku cyfrowego, a także różnicach między techniką cyfrową a offsetem, można znaleźć w naszym artykule: Czym się różni druk cyfrowy i druk offsetowy?

 

Sitodruk

Druk sitowy, znany głównie jako sitodruk, to najstarsza technika poligraficzna, która liczy sobie kilka tysięcy lat. Rozwinęła się na Dalekim Wschodzie, m.in. na terytoriach obecnej Japonii i Chin. Nazwa wywodzi się od głównego elementu zastosowanego w tej technice druku, czyli siatki - oryginalnie tkanej, obecnie częściej wykonanej z włókien syntetycznych lub metali. Na siatkę nakładana jest forma drukowa, co pozwala na wykonanie odbitek poprzez przetłoczenie farby na matrycę.

Sitodruk umożliwia tworzenie odbitek matrycy na wielu materiałach, m.in. papierze, tekturze, foliach, tworzywach sztucznych, ale także na szkle, metalu, płytach kompaktowych. Poszczególne odmiany wykorzystują także odrębne materiały, np. w filmodruku używa się wyrobów włókienniczych. W zastosowaniach przemysłowych sitodruk wyróżnia się przede wszystkim jako metoda pozwalająca na tworzenie trwałych nadruków na odzieży i innych wyrobach.

Powstały obraz nie traci swoich właściwości na skutek działania wilgoci i promieniowania słonecznego. Stworzone odbitki doskonale radzą sobie z eksploatacją, np. praniem w przypadku odzieży, a do tego świetnie znoszą upływ czasu. Wadą tej techniki jest natomiast niska wydajność, która również wpływa na koszty. Proces tworzenia odbitek jest relatywnie długi.

 

Rodzaje druku - podsumowanie

Przez wieki techniki drukowania cały czas się zmieniały, dzięki czemu obecnie możemy wyróżnić nawet kilkadziesiąt szczegółowych wariantów. Niektóre używane są już wyłącznie w zakresie grafiki artystycznej, inne znajdują zastosowanie przemysłowe. Zastanawiając się, jaki rodzaj druku warto wybrać, przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na takie czynniki jak rodzaj podłoża (materiału), nakład, aspekty finansowe, czasowe i jakościowe. Wszystkie metody mają swoje mocne i słabsze strony, a znalezienie najlepszej polega na optymalnym dopasowaniu specyfiki projektu do techniki drukarskiej.